Исландские сказки / Íslensk ævintýri - Вадим Грушевский

„Hvernig ætlar þú að fara að því (как у тебя это выйдет)?“ segir karl (говорит мужик).

„Ég ætla að gera mig að dálitlu barni (я превращусь в маленького ребёнка; dálítill – маленький; dá– – довольно; сравнительно) og láta kónginn finna mig (и сделаю так, чтоб король меня нашёл) þegar hann fer á dýraveiðar (когда поедет на охоту),“ segir hún (отвечает она).

Karl lét hana þá lausa (мужик тогда отпустил её; láta e-ð laust – выпустить что-л.; laus – свободный) og fór hún í skóg einn mikinn skammt þaðan (и побежала она в глухой лес: «далеко оттуда»; skammtur – часть).

„Hvernig ætlar þú að fara að því?“ segir karl.

„Ég ætla að gera mig að dálitlu barni og láta kónginn finna mig þegar hann fer á dýraveiðar,“ segir hún.

Karl lét hana þá lausa og fór hún í skóg einn mikinn skammt þaðan.

Næsta dag eftir (на следующий день) fór kóngurinn í ríkinu á veiðar (отправился король того королевства на охоту) og fann í skóginum frítt meybarn (и нашёл в лесу прехорошенькую девочку; meybarn – девочка; mey – дева); tók hann það heim með sér (взял он её с собой домой) og ól það upp sem eigin dóttur sína (и стал растить, как собственную дочь; ala upp – воспитывать) því þau kóngur og drottning voru áður barnlaus (потому что у них с королевой раньше детей не было; barnlaus – бездетный). Mær þessi dafnaði svo fljótt að furðu gegndi (девица эта росла на удивление быстро; mær – дева; девушка; dafna – развиваться; процветать; fljótt – быстро; fljótur – быстрый; furða – удивление; gegna furðu – быть удивительным; gegna – означать).

Næsta dag eftir fór kóngurinn í ríkinu á veiðar og fann í skóginum frítt meybarn; tók hann það heim með sér og ól það upp sem eigin dóttur sína því þau kóngur og drottning voru áður barnlaus. Mær þessi dafnaði svo fljótt að furðu gegndi.

Karlinn Bangsímon hafði komið til kóngshallar (мужик Бангсимон оказался в королевском дворце) og dvaldist þar (и остался там; dvelja – пребывать; находиться); var hann látinn berja fisk (наказали ему рыбу удить; berja – бить) og gera annað slíkt (и всякое такое делать).

Karlinn Bangsímon hafði komið til kóngshallar og dvaldist þar; var hann látinn berja fisk og gera annað slíkt.

Þegar fram liðu stundir (когда прошло некоторое время) tók fósturdóttir kóngsins upp á því að bíta sig í fingurna (стала приёмная дочь короля себя за пальцы кусать; fósturdóttir – приёмная дочь; воспитанница; fóstur – воспитание; dóttir – дочь; taka upp á e-u – приниматься за что-л.) svo blæddi úr (так что пошла у неё кровь; blæða – кровоточить; blóð – кровь); sagði hún (сказала она) að karlinn sem hérna væri (что мужик, который там был) færi svona með sig (с ней так поступает; fara með e-n – обходиться с кем-л.). Þótti kóngi og drottningu mjög fyrir við karl (король с королевой за это на мужика рассерчали; þykja fyrir e-u við e-n – обидеться за что-л. на кого-л.); en þó var hann ekki rekinn burtu að heldur (но всё же прочь его не прогнали: «он не был прогнан»; reka – гнать; heldur – скорее; лучше; ekki að heldur – также не).

Þegar fram liðu stundir tók fósturdóttir kóngsins upp á því að bíta sig í fingurna svo blæddi úr; sagði hún að karlinn sem hérna væri færi svona með sig. Þótti kóngi og drottningu mjög fyrir við karl; en þó var hann ekki rekinn burtu að heldur.

Einu sinni (однажды: «один раз») þegar kóngsdóttir þessi var á gangi ein sér (когда королевна гуляла одна; vera á gangi – прогуливаться; gangur – прогулка) spurði Bangsímon hana (спросил её Бангсимон) nær hún ætlaði að launa sér lífgjöfina (когда она дарует ему спасение). Hún lést mundi gera það (она ответила, что вроде как сделает это; látast – делать вид; притворяться) þegar hún væri orðin kóngsdrottning þar í ríkinu (когда станет королевой в том королевстве).

Einu sinni þegar kóngsdóttir þessi var á gangi ein sér spurði Bangsímon hana nær hún ætlaði að launa sér lífgjöfina. Hún lést mundi gera það þegar hún væri orðin kóngsdrottning þar í ríkinu.

„Hvernig ætlarðu að fara að því (как у тебя это получится)?“ segir karl (говорит мужик).

„Ég ætla (я намереваюсь),“ segir hún (отвечает она), „að biðja drottninguna (попросить королеву) að sýna mér gripasafnið því hún lætur allt eftir mér (показать мне скотину, которую она мне оставит; sýna – показывать; gripasafn – стадо; gripur – предмет; скот; safn – собрание; коллекция; отара; стадо). Ég ætla að láta hana fara upp stigann á undan mér (я попрошу её впереди меня подняться по лестнице; stigi – лестница-стремянка; á undan – перед) sem þangað liggur upp (которая там стоит; liggja – лежать; находиться); en sjálf ætla ég á eftir (а сама собираюсь подниматься за ней) og þegar hún er komin í efstu stigarimina (и когда она поднимется на верхнюю ступеньку; efstur – высший, наивысший; stigarim – ступень лестницы; rim – перекладина; ступенька) ætla ég að kippa stiganum undan henni (дёрну я лестницу из-под неё; kippa – дёрнуть; рвануть; схватить; undan – из-под) svo hún hálsbrotni (тогда она сломает себе шею; hálsbrotna – сломать себе шею; háls – шея; brotna – ломать), dysja hana þar undir stiganum (похороню её под лестницей; dysja – хоронить /покрывать землёй или камнями/), fara í fötin hennar (надену её одежду), og svo ímyndar kóngurinn sér (и тогда король подумает; ímynda sér e-ð– воображать, представлять себе что-л.) að ég sé konan hans (что я его жена).“

Síðan skildu þau karl (на том они с мужиком и порешили: «расстались»).

„Hvernig ætlarðu að fara að því?“ segir karl.

„Ég ætla,“ segir hún, „að biðja drottninguna að sýna mér gripasafnið því hún lætur allt eftir mér. Ég ætla að láta hana fara upp stigann á undan mér sem þangað liggur upp; en sjálf ætla ég á eftir og þegar hún er komin í efstu stigarimina ætla ég að kippa stiganum undan henni svo hún hálsbrotni, dysja hana þar undir stiganum, fara í fötin hennar, og svo ímyndar kóngurinn sér að ég sé konan hans.“

Síðan skildu þau karl.

Fám dögum síðar saknaði kóngur dóttur sinnar (несколько дней спустя король не смог дозваться своей дочери; sakna – не видеть; не найти; скучать) og sagði drottning (и сказала королева) að líkast væri að fiskakarlinn (что это, вероятнее всего, рыбак; fiskakarl – рыбак; fiski – рыбная ловля; fiska – ловить рыбу) sem hefði einlægt verið að hrekkja hana (который постоянно досаждал ей; einlægt – постоянно; hrekkja – сыграть шутку; причинять беспокойство) hefði séð fyrir henni (отправил её на тот свет; sjá fyrir e-m – заботиться о ком-л.; /ирон./ отправить кого-л. на тот свет). Var karl þá tekinn fastur (тогда схватили мужика) og átti að leiða hann á bál og brenna (и повели его на костёр, чтобы сжечь; bál – костёр) hvernig sem hann bar það af sér (поскольку он такое совершил) að hann hefði drepið kóngsdóttur (что королевну убил).

Fám dögum síðar saknaði kóngur dóttur sinnar og sagði drottning að líkast væri að fiskakarlinn sem hefði einlægt verið að hrekkja hana hefði séð fyrir henni. Var karl þá tekinn fastur og átti að leiða hann á bál og brenna hvernig sem hann bar það af sér að hann hefði drepið kóngsdóttur.

Var hann síðan leiddur að bálinu (привели его тогда на костёр) og voru þau kóngur og drottning þar við einnig (и были король с королевой там тоже; einnig – также). En áður en karli væri hrundið á bálið (но прежде чем мужика бросили в огонь; hrynja – падать; валиться) baðst hann þess (взмолился он о том) að kóngur veitti sér eina bæn (чтобы король выполнил его просьбу; veita – предоставлять; разрешать) og þó ekki líf (если уж жизнь ему не сохранит: «и всё же /хотя/ не жизнь»). Kóngur hét honum því (король пообещал ему это). Bað karl þá drottningu (попросил тогда мужик королеву) að segja ævisögu sína (рассказать свою жизнь; ævisaga – биография: «история жизни»; ævi – жизнь). Hún sagði það væri fljótgert (она сказала, что долго это не займёт: «быстро делается») því hún hefði verið kóngsdóttir (потому что она была королевной) og síðan hefði hún gifst kónginum (а потом вышла замуж за короля) sem hún ætti nú (который у неё теперь) og síðan vissu allir um framferði sitt (а об остальном всем известно: «и потом знают все о её поступках»; framferði – поведение; fram – вперёд; fara – идти; ferð – поездка).

Var hann síðan leiddur að bálinu og voru þau kóngur og drottning þar við einnig. En áður en karli væri hrundið á bálið baðst hann þess að kóngur veitti sér eina bæn og þó ekki líf. Kóngur hét honum því. Bað karl þá drottningu að segja ævisögu sína. Hún sagði það væri fljótgert því hún hefði verið kóngsdóttir og síðan hefði hún gifst kónginum sem hún ætti nú og síðan vissu allir um framferði sitt.

Karl sagði þá upphátt alla ævi hennar (мужик рассказал тогда во весь голос всю её жизнь; upphátt – громко; hár – громкий) frá því hún kom þar á land (с того /момента/, когда она оказалась в государстве). Brást hún þá í flugdreka líki (обратилась она тогда в /форму/ летучего дракона; bregðast – меняться; превращаться; líki – форма) og flaug á karlinn (и налетела на мужика). En hann tók belg undan skikkju sinni (но он вытащил мешок из-под своего плаща; belgur – кожаный мешок /для хранения продуктов и т.д./; шкура; живот; skikkja – плащ; мантия) og kastaði yfir höfuð henni (и накинул ей на голову) svo hún lenti á bálinu og brann (так что она угодила в костёр и сгорела; lenda – приземляться; угодить; оказаться; brenna – гореть).

Karl sagði þá upphátt alla ævi hennar frá því hún kom þar á land. Brást hún þá í flugdreka líki og flaug á karlinn. En hann tók belg undan skikkju sinni og kastaði yfir höfuð henni svo hún lenti á bálinu og brann.

Réð karl þá kóngi til (посоветовал тогда мужик королю) að láta grafa upp hjá stiganum (чтобы он приказал раскопать /землю/ у лестницы) sem lá upp í gripasafnið (что стоит у хлева). Var það svo gert (та и сделали) og fannst allt (и нашли всё) eins og karl hafði frá sagt (как мужик говорил); þakkaði kóngur karli með mörgum fögrum orðum (отблагодарил король мужика /многими/ красивыми речами; fagur – прекрасный) að hann hefði frelsað sig frá þessari ókind (за то, что тот избавил его от этого чудовища; frelsa – освобождать; ókind – чудовище; негодяй; kind – овца; девочка), gaf honum skip og menn á (подарил ему корабль и команду: «людей») og sigldi karl síðan heimleiðis (и поплыл тогда мужик в сторону дома).